Environment Studies

              Environmental studies

    

        B. A. Semester II Notes 

इथे "पर्यावरण अध्ययन" या विषयाच्या युनिट 1 वर आधारित 10 बहुपर्यायी प्रश्न (MCQs) मराठीत दिले आहेत, उत्तरांसह:

---

1. पर्यावरण म्हणजे काय?
A) फक्त निसर्ग
B) फक्त मानवनिर्मित गोष्टी
C) निसर्ग आणि मानवनिर्मित गोष्टींचा एकत्रित समूह
D) वायूचं मिश्रण
उत्तर: C

2. खालीलपैकी कोणते पर्यावरणाचे घटक नाहीत?
A) वनस्पती
B) प्राणी
C) संगणक
D) पाणी
उत्तर: C

3. परिसंस्था म्हणजे काय?
A) एक जंगल
B) मानव तयार केलेली रचना
C) सजीव व निर्जीव घटकांचा परस्पर संबंध असलेली यंत्रणा
D) केवळ प्राणी
उत्तर: C

4. खालीलपैकी कोणती नैसर्गिक परिसंस्था आहे?
A) शाळा
B) तलाव
C) रस्ता
D) कारखाना
उत्तर: B

5. मानवनिर्मित परिसंस्था कोणती?
A) जंगल
B) समुद्र
C) शेती
D) डोंगर
उत्तर: C

6. हवामान बदलाचे एक मुख्य कारण कोणते आहे?
A) पावसाचा अभाव
B) झाडे लावणे
C) हरितगृह वायूंमध्ये वाढ
D) पाण्याची बचत
उत्तर: C

7. हवामान बदलाचा एक परिणाम कोणता आहे?
A) वनीकरण
B) समुद्र पातळीत घट
C) तापमान वाढ
D) कार्बन कमी होणे
उत्तर: C

8. हवामान बदलाला कमी करण्यासाठी काय करावे?
A) इंधन जास्त वापरावे
B) जंगलतोड करावी
C) सार्वजनिक वाहतूक वापरावी
D) प्लास्टिक जास्त वापरावे
उत्तर: C

9. निसर्गाचा एक घटक कोणता आहे?
A) कारखाना
B) संगणक
C) सूर्यप्रकाश
D) मोबाइल
उत्तर: C

10. मानवनिर्मित घटकांमध्ये कोणता समाविष्ट आहे?
A) डोंगर
B) झाडे
C) इमारत
D) नदी
उत्तर: C

---

इथे "नैसर्गिक स्रोत आणि त्यांचे व्यवस्थापन" या युनिट 2 वर आधारित 10 मराठी बहुपर्यायी प्रश्न (MCQs) दिले आहेत, उत्तरांसह:

---

1. नैसर्गिक स्रोत म्हणजे काय?
A) फक्त पाणी
B) निसर्गाने दिलेले उपयुक्त घटक
C) मानवनिर्मित वस्तू
D) इमारती
उत्तर: B

2. खालीलपैकी कोणता स्रोत नूतनीकरणक्षम (Renewable) आहे?
A) कोळसा
B) खनिज तेल
C) सूर्यप्रकाश
D) नैसर्गिक गॅस
उत्तर: C

3. नूतनीकरण अयोग्य (Non-renewable) स्रोत कोणता आहे?
A) वारा
B) कोळसा
C) पाऊस
D) लाटा
उत्तर: B

4. पृष्ठजल म्हणजे काय?
A) जमिनीतले पाणी
B) पाण्याचे बाटलीतील स्वरूप
C) तलाव, नद्या व धरणातील पाणी
D) समुद्राचे खारट पाणी
उत्तर: C

5. भूगर्भजल म्हणजे काय?
A) नदीतील पाणी
B) जमिनीच्या खाली साठलेले पाणी
C) धबधब्याचे पाणी
D) समुद्राचे पाणी
उत्तर: B

6. पाणी संवर्धन का करावे लागते?
A) कारण पाण्याला रंग हवा असतो
B) कारण पाणी अमर्याद नाही
C) कारण पाणी महाग आहे
D) कारण ते खूप उष्ण आहे
उत्तर: B

7. पारंपरिक ऊर्जा स्रोत कोणता आहे?
A) सौरऊर्जा
B) वीज
C) कोळसा
D) पवन ऊर्जा
उत्तर: C

8. अपारंपरिक (non-conventional) ऊर्जा स्रोत कोणता आहे?
A) खनिज तेल
B) कोळसा
C) सूर्यप्रकाश
D) लाकूड
उत्तर: C

9. नूतनीकरणक्षम ऊर्जेचे महत्त्व काय आहे?
A) ती संपते
B) ती प्रदूषण निर्माण करते
C) ती निसर्गमित्र आहे आणि संपत नाही
D) ती वापरणे कठीण आहे
उत्तर: C

10. ऊर्जेच्या संवर्धनासाठी आपण काय करू शकतो?
A) दिवे दिवसभर चालू ठेवणे
B) गरज नसताना पंखा वापरणे
C) एलईडी दिवे वापरणे
D) इंधनाची नासाडी करणे
उत्तर: C

---

खाली "पर्यावरण प्रदूषण व नियंत्रण उपाययोजना" या युनिट 3 वर आधारित 10 बहुपर्यायी प्रश्न (MCQs) मराठीत दिले आहेत, उत्तरांसह:

---

1. वायू प्रदूषणाचे एक स्रोत कोणता आहे?
A) झाडे
B) वाहने
C) तलाव
D) पुस्तके
उत्तर: B

2. वायू प्रदूषणाचा परिणाम कोणता होतो?
A) जमिनीची धूप
B) श्वसनाचे आजार
C) मच्छर वाढतात
D) फळे पिकतात
उत्तर: B

3. वायू प्रदूषण टाळण्यासाठी काय करावे?
A) अधिक धूर निर्माण करावा
B) सार्वजनिक वाहतूक वापरावी
C) प्लास्टिक जाळावे
D) इंधन वाया घालवावे
उत्तर: B

4. जलप्रदूषणाचे एक प्रमुख कारण कोणते आहे?
A) नदीमध्ये औद्योगिक सांडपाणी सोडणे
B) तलावात मासे सोडणे
C) झाडे लावणे
D) पावसाचे पाणी साठवणे
उत्तर: A

5. जलप्रदूषणाचा एक परिणाम कोणता आहे?
A) जमिनीची सुधारणा
B) पाण्यातील प्राणी मरतात
C) फळझाडे वाढतात
D) हवा स्वच्छ होते
उत्तर: B

6. जलप्रदूषणावर उपाय काय आहे?
A) पाण्यात प्लास्टिक टाकणे
B) सांडपाण्याची शुद्धीकरण व्यवस्था करणे
C) नदीत रंग टाकणे
D) जलाशय बुजवणे
उत्तर: B

7. मृदा (जमीन) प्रदूषणाचा एक प्रमुख कारण कोणते आहे?
A) पावसाचे पाणी
B) रासायनिक खते व कीटकनाशके
C) जंगलवाढ
D) जमिनीची नांगरणी
उत्तर: B

8. मृदा प्रदूषणाचा परिणाम कोणता होतो?
A) पिकांची वाढ होते
B) मातीची सुपीकता कमी होते
C) झाडांची संख्या वाढते
D) वन्यजीव वाढतात
उत्तर: B

9. मृदा संवर्धनासाठी काय करावे?
A) रासायनिक खते वापरावीत
B) प्लास्टिक टाकावे
C) सेंद्रिय शेती करावी
D) जंगलतोड करावी
उत्तर: C

10. खालीलपैकी कोणती प्रदूषण नियंत्रणाची पद्धत आहे?
A) सांडपाणी थेट नदीत सोडणे
B) प्लास्टिक जाळणे
C) अपशिष्टांचे व्यवस्थापन
D) औद्योगिक धूर वाढवणे
उत्तर: C

---

खाली "जागतिक पर्यावरणीय समस्या आणि शाश्वत उपाय" (Unit 4) या युनिटवर आधारित 10 मराठी बहुपर्यायी प्रश्न (MCQs) दिले आहेत, उत्तरांसह:

---

1. जागतिक तापमान वाढीस कारणीभूत गॅस कोणता आहे?
A) ऑक्सिजन
B) हायड्रोजन
C) कार्बन डायऑक्साइड
D) नायट्रोजन
उत्तर: C

2. हरितगृह वायूंमध्ये कोणता समाविष्ट आहे?
A) ऑक्सिजन
B) मिथेन
C) हीलियम
D) निऑन
उत्तर: B

3. हवामान बदलाचा एक परिणाम कोणता आहे?
A) पृथ्वी थंड होते
B) समुद्रपातळी वाढते
C) वन्यजीव वाढतात
D) पाऊस थांबतो
उत्तर: B

4. हवामान बदल थांबवण्यासाठी काय करावे?
A) अधिक इंधन जाळावे
B) झाडे लावावीत
C) जंगलतोड करावी
D) प्लास्टिक जाळावे
उत्तर: B

5. जैवविविधता नष्ट होण्याचे एक मुख्य कारण काय आहे?
A) वनीकरण
B) नैसर्गिक शेती
C) निवासस्थळांचे विनाश (Habitat destruction)
D) पाणी साठवणे
उत्तर: C

6. जैवविविधता संवर्धनासाठी काय करावे?
A) जंगलतोड करावी
B) प्राणी पकडावेत
C) अभयारण्ये व संरक्षित क्षेत्र निर्माण करावीत
D) नदी बंद करावी
उत्तर: C

7. शाश्वत विकास म्हणजे काय?
A) फक्त वर्तमान पिढीचा विचार
B) निसर्गाचा वापर न करता विकास
C) सध्याच्या व भावी पिढीच्या गरजा पूर्ण करणारा विकास
D) केवळ आर्थिक विकास
उत्तर: C

8. खालीलपैकी कोणते SDG चे उद्दिष्ट आहे?
A) जंगलतोड वाढवणे
B) स्वच्छ पाणी आणि स्वच्छता
C) अधिक इंधन वापरणे
D) प्रदूषण वाढवणे
उत्तर: B

9. SDG म्हणजे काय?
A) Sustainable Development Goals
B) Social Data Graph
C) Secure Digital Growth
D) State Department Goals
उत्तर: A

10. SDG चा उद्देश काय आहे?
A) फक्त आर्थिक विकास
B) प्रदूषण वाढवणे
C) सर्वांसाठी टिकावू व समावेशक विकास
D) एकट्या देशाचा विकास
उत्तर: C

---